'नववर्षाचे एक कॅलेंडर घेऊन अंध प्रल्हादच्या संघर्षाला बळ देऊ शकता.'
वर्षाच्या सरतेशेवटी शहरातून,बाजारपेठेतुन अथवा एखाद्या गल्लीतून अंध व्यक्ती एका हातात काठी व दुसऱ्या आडव्या हातावर कॅलेंडरांची उळी घेऊन फिरत असताना आपल्याला दिसतात.आणि मग संवेदनशील माणसांची आपसूकच पावले त्यांच्याकडील कॅलेंडर विकत घेण्यासाठी वळतात.खरं तर अंध व्यक्तींचे असे कष्ट आणि मुळात त्यांच्याविषयी वाटणारी सहानुभूती यामुळे त्यांच्याकडील कॅलेंडरचा खप होतो ही एक जमेची बाजू आहे...
प्रल्हाद दत्तू पाटील ही अशीच एक अंध तरुण व्यक्ती.अंदाजे चाळीसपर्यंत असणारे वय.पाचगांव येथे विरविनायक कॉलनीत महिला मंडळ गिरणीजवळ राहतात.जन्मतः अंधत्व असलेलं. रोज उगवणारा सूर्य त्यांच्या आयुष्यात अंधार घेऊन येतो.लहान असताना त्याांच्या
वडिलांनी आई व या मुलाला सोडून दिले.आणि मग या तान्ह्या लेकराला उराशी कवटाळून आई माहेरी पाचगावमध्ये येऊन राहिली.आई म्हैशी पाळायची.त्यावेळी चार ते पाच म्हैशी घरी होत्या.लहानगा प्रल्हादही आईमागोमाग म्हैशीकडे जायचा.मुळात अंध आणि गरिबी यामुळं शिक्षण घेणं जमलं नाही.अंध मुलगा म्हणून नवऱ्यान जरी साथ सोडली असली तरी तिच्यातली आई हार मानणारी नव्हती.अगदी हिंमतीने त्या आईने हरेकप्रकारे प्रल्हादला जोपासले.लहानाचे मोठे केले.प्रल्हादही आईला जमेल तशी मदत करायचा.दिवस मागे सरत होते.मायलेकरांची जोडी आनंदाने रहात होती.पण नियतीला हे मान्य नसावं मध्येच आई प्रल्हादला सोडून गेली.हृदय विकाराच्या झटक्याने ती वारली.दुःखाचा डोंगर प्रल्हादवर कोसळला आणि अंध प्रल्हाद मायेविना पोरका झाला.अंधाऱ्या जगातला मायेचा दीपस्तंभ विझला आणि प्रल्हादचे जीवन आणखीनच आतून- बाहेरून अंधकारमय झाले.माय आधाराची काठी होती...माय पुढे आणि पाठी होती.आधाराचे सारे खांब निखळून पडावेत असे झाले.आता जीवनच ओसाड झाले...पण म्हणतात ना 'माय मरो आणि मावशी उरो' आईच्या माघारी मावशीने प्रल्हादला आधार दिला सांभाळ केला. पण त्या मावशीचेही नुकतेच निधन झाले. प्रल्हादचे मामा-मामी ही आज त्याच्याकडे लक्ष देतात. प्रल्हाद स्वतंत्र खोलीत राहतो पण त्याच्या खाण्यापिण्याची सर्व सोय हे नातलग करतात. आई गेली,मावशी पण गेली या दुःखातून सावरत स्वतःचा धीर खचू न देता प्रल्हाद पुन्हा उभा राहिलाय..आईची जागा आता काठीने घेतली, तीच त्याची सोबतीनं.
पण काही का असेना म्हैशीच्या मागे जाण्याची आईची शिकवण शेवटी कामाला आली.प्रल्हादने एक रेडी पाळली होती.रोज तिच्या उसाभरीत तो असायचा.तिच्या खाण्यापिण्याच्या उलाढालीत त्याचा दिवस सरायचा. कोणाच्याही आधाराविना स्वतःच्या शेतातून जमेल तशी वैरणकाडी आणायचा. .दुपारच्या वेळेस रेडीला चारायला सोडणं.विशेष म्हणजे तिला दोरी न लावता बाहेर चारण्यास घेऊन जाणं. प्रल्हादला रेडीचा विशेष लळा लागला होता. असं म्हणायला हरकत नाही की,आईवरच्या प्रेमाची जागा आता त्या मुक्या जनावाराने घेतली आहे. त्याची रेडीही त्याच्या सहवासात माणसाळलेली होती.तो आपल्या रेडीला लाडाने 'रंभा' नावाने हाक मारायचा."रंभा हांई$$" अशी हाळी मारायची पुरशत ती लागलीच त्याच्या जवळ येऊन उभा रहायची.म्हैशीचे शेण काढणे.ते आपल्या शेतात नेऊन त्याच्या शेणी वळणे,कधी म्हैशीचे केस वस्ताऱ्याने कापणे.अशी कामे प्रल्हाद करायचा. पण नियतीला हे नातं ही मान्य नसावं लाडागोडाने जपलेली रंभा सुद्धा अचानक प्रल्हादला सोडून गेली. जवळची म्हैस सुद्धा मरून गेली.प्रल्हाद आता एकटा पडलाय. परंतु त्याने हार मानलेली नाही. स्वतःची दाढी स्वतः करणे.जेवलेली भांडी विसळवून ठेवणे,कपडे धुणे अशी एकंदरीत कामे तो स्वतः करतो. अशाप्रकारे प्रल्हाद स्वावलंबी आहे.
वर्षाच्या शेवटी प्रल्हाद दरवर्षी परिसरात कॅलेंडर विकतो.या वर्षीही त्याने कॅलेंडर विकायला सुरुवात केली आहे. सकाळी ७ ला घरातून बाहेर पडल्यानंतर कॅलेंडर विकून घरी येण्यास ९-१० वाजतात.रात्रीचे घरी परतताना कधी कोणी गाडीवरुन घरी सोडतात तर कोणी रस्ता दाखवतात. गिऱ्हाईकांच्या हाती कॅलेंडर सोपताना अगदी नम्रपणे प्रल्हाद नवीन वर्षाच्या शुभेच्छा देतो.पाचगाव परिसरात प्रल्हादची आता ठराविक गिऱ्हाईक तयार झालेत जे दरवर्षी त्याच्याकडून कॅलेंडर घेतात.किंवा असेही काही गिऱ्हाईक आहेत की स्वतःहून प्रल्हादच्या घरी जाऊन खरेदी करतात.
प्रल्हाद जसा वरून दिसायला साधाभोळा तसा आतूनही.डोळ्यावर घातलेला काळा गॉगल.हातात जाडशीर काठी.खूप नम्र व निरागस स्वभाव.बोलण्यात गोडवा. गाण्याची ही कला अंगात आहे.प्रल्हाद गाणी,अभंग,आरती छानपैकी गातो.
प्रल्हादची जिद्द,चिकाटी, मेहनतीच्या बळावर प्रल्हादची जगण्याची लढाई सुरूचं राहणार आहे. अपंगत्वाचे भांडवल करून तो कुणाकडे मदत मागत नाही तर कॅलेंडर विकून किंवा असे छोटेमोठे उद्योग करून स्वाभिमानाने जगू पाहतोय. जीवनाच्या या लढाईत तो एकटा पडलाय. पण ज्याला कोणी नाही त्याला आम्हीं आहोत. प्रल्हाद एकटा नाही तर आपण सर्व त्याच्यासोबत आहोत. चला त्याला हे दाखवून देऊयात आणि जगण्याची हिंमत देऊयात. तसे तर कुठूनही आपण नवीन वर्षाचे कॅलेंडर खरेदी करीतच असतो पण तेच कॅलेंडर आपण प्रल्हादकडून घेऊयात. जेणेकरून प्रल्हादला त्यामाध्यमातून मदतही होईल. हे कॅलेंडर तुमच्या भिंतीवर प्रल्हादच्या संघर्षमय जगण्याची साक्ष देताना तुम्हांला ही जगण्याची प्रेरणा देत राहील आणि तुमच्या प्रतिसादाने प्रल्हादलाही जगण्याची नवी उमेद मिळत राहील.
प्रल्हादकडुन नववर्षाचे कॅलेंडर खरेदी करण्यासाठी....
संपर्क : प्रल्हाद पाटील पाचगाव.
'मोबा - ७४९९०२९५०५'
- किरण सुभाष चव्हाण
(पांगिरे)
मोबा - ८८०६७३७५२८.
-------------------------------------------------------------
ऑडीओ ...
.jpeg)
