वरल्या आंगच्या तोंडानं पाऊस मजबूत झोडपत व्हता.रानाशिवारात नुसता हैदोस घातल्याला.जमिनीला जरासुदीक पाणी थरत नव्हतं का निसरडीला धावणाऱ्या लाल पाण्याला दम व्हता. शेतवडीतनं तुंबून बांधाच्या साण्यातन पाण्याचा मुसोंडा खाली उतरीता..बारीक मोठ्या चिवळाटातनं पाणी बेलगाम दौडत,जवळच्या वड्या वताडाला मिळत व्हतं...वड्या वताडातलं गदुळ पाणी उर भरून खायल्या आंगाला सपाट्यानं धावतं.हिरव्या लुसलुशीत रान कुरणाच्या उरावर वरनं रापराप थेंबका आदळालता...आंगचा पाझर फुटावा तसं एकेक दगुडधोंडा वरनं खाल पाझरत व्हता.आंघोळीचं पाणी आंगवळण घित खालपतोर नितळावं तसं झाडीझुडीच्या उभ्या आंगावरनं नितळ पाणी बुडाला धाव घीतं.
धुळणीच्या माळावरची धोंड पिंडीवर जलधारेचा अभिषेक व्हावा, तशी मुसळधारनं नितळत व्हती. दिसामासानं शेतीभाती हिरव्या अंगानं पोसवालती.जिकडं तिकडं बघून नजर हिरवीदाट व्हायची..कवळ्या पोरीगत वाढत्या आंगची रोपलावण हिरवेपणाचा साज चढवून थाटात उभी व्हती.आंगावाटं आडोसा धरणारी मोठ्या खोळाची इरली खाली रोपच्या वावरात वळाबंल्याली.
"बघ बाई...रातध्याड दम न्हाई की गं या पावसाला.."
"....तर गं तरण्याला न्हाय आणि या म्हाताऱ्यालाचं कुठनं एवढा जोर आलाय कुणास ठाऊक..?"
"नुसता मोग्यान वतालाय बग.. जरा सुदीक ठेमका बंद न्हाई की गं."
गुडघाभर पाण्यात वाकून आया बाया बोलचालत दोनी हातांनी रोपा वरबडत व्हत्या.
आतासा गावंदरीच्या मळीस्न कंच्यातरी म्हशीच्या गळ्यातल्या घाटीचा किणकिण आवाज कानावर इत व्हता..
"आगं ये बायानों उठा,आता भाकरीचा वकुत झाला...ती बघा तानीची सुंदरी यायलीया इकडं."
" व्हय तर,बापडा जरा थांबलाया तोपतूर भाकरीतुकडा खाऊन घेऊया तिकडं." पिकल्या केसाची जनाक्का मागनं बोलली.
गदुळ पाण्यात हात खदबळूनं बाया पाण्यातनं पाय वडीत काठाला आल्या...
पावसानं जरा ईस्वाटा घेतला व्हता, तीचं येळ साधली.पदरानं हाताची वल पुसत आयाबाया रानमाळावर पईसपरभारी पगळून बसल्या...जनाक्काच्या सूननं फडक्यात बांधल्यालं भाकरीचं कडाप सोडलं....जरबंदी डब्यातली मटकीची उसळ डावंनं रग्गड भाकरीवर घातली. एका बगलला भुईमुगाचं दाण घालून केल्याला हिरव्या मिरचीचा हिरवादाट ठेचा घालून परतिकीच्या हातावर भाकरी ठेवली.बोलबोलत बाया तुकडा मोडू लागल्या..
हिरव्यागार पडीवरचं लुसलुशीत कवळ्या गवताचा मुडापा करून तानीची सुंदरी चरत व्हती...तरीबी आज वीसेक दिस झालं आसतील ,तिला असं बेमालूम काय चरताच आलं नव्हतं...दाव्याला बांधूनचं व्हती...किती दिसानं आस तिला मनमुराद चरायला मिळत व्हतं.अंगावर कागदाची खोळ घेतल्याली तानी करवंदाच्या जाळीखाली बसून,आपल्या लाडक्या सुंदरीला एकसारखी न्ह्याळत व्हती..तशातंच अवचित खायल्या आंगास्न हाळी कानांवर आली.
"ताने आगं ये ताने...ये इकडं.." जनाक्कानं मोठ्या सादान हाळी मारली.
"ये गं संग संग नकाडी भाकर खा ये.."
तसं तानी दमशीर पावलं टाकीत बायकांच्या घोळक्याकडं चालली..
बायकांच्या कडला जनाक्काच्या बगलला येऊन तानी बसली..
"...बस बाई बस..."
" सगुणे...त्यातली एक भाकरी, त्यावर चांगली रग्गड भाजी घालून दे गं माझ्या बाईला.." जनाक्कान सुनला सांगितलं.
बोलतचं तानीच्या डुईवरनं हात फिरवायला लागली..
तानीच्या आवताराकडं बघत आयाबाया एकेक तुकडा मोडायला लागल्या.
जनाक्काच्या सुननं तानीच्या हातावर भाकरी ठेवली..तानीनं जरा लाजत चोरट्या अंगानं कशीतरी ती व्हट्यात घेतली.
"घे घे लेकी आन खा सरळ बसून.."
तशी त्या वलीत... बारक्या पोरागत मांडी घालून व्हट्यातली भाकरी तानी खायायला लागली.
तोंडातला घास घोळवत बाया तानीला निरखत व्हत्या.
"बाईसाब... तानीचं एक जीवाला लय वाईट वाटतंया बघा..." लुगड्याची तुळसा खाईत खाईत बोलली.
"...तर गं बाई...आदीच खुळीकावरी पोर..एकीला दोघी मायलेकी ऱ्हाईत व्हत्या."
"मायजाळ तुटला म्हणायचा पोरीचा, आईला पारखी झाली बग पोर.." जनाक्का चुकचुकत बोलली.
"वयबी झालतं म्हणायचं.. त्यात ह्या भोळ्याभाबड्या खुळ्या लेकीची झुरणी जीवाला व्हतीच तिज्या..."
"काय करायचं मरान कुणाला चुकलंया दिवाणसाब.. तरी पंधरा दिस झालं आसल नव्ह म्हातारीला मरुन...?"
" ते गं का आणिक आठादिसानं उद्याच्या पुनवला म्हयना व्हतोया..."
"तानीवर लई जीव व्हता तिजा...जरा कुठं वकुत झाला म्हंजी दाराम्होरं बसून वाट बघायची लेकीची."
"आता कोण बघल गं वाट.. माय ती मायच तिची मया कुणाला इल व्हय... लई वंगाळ वाटतंया बग तानीचं..."
"गिरीजा आज्जीचा..ल्योक हायसं वाटतया आजून..?" जनाक्का प्रश्नार्थक बोलली.
"हाय नवं आजून बायकापोरंबी हाईत... जाणार हाईत वाटतं आता चार दिसात."
"जनाक्का...ऐकायला आलंय का तुझ्या कानावर..?"
"न्हाई बा. का गं..काय झालं..?" जनाक्का एकसारखी लुगड्याच्या तुळसीकडं बघायला लागली.
तशी तुळशी सांगायला लागली.
"तानीचा भाव..म्हण तानीला संग मम्बयला न्यायचं म्हंतोया.."
"खरंच काय गं..?"
"तानीची सुंदरा म्हसबी इकणार हाय आण तानीला तिकडच नेणार हाय.."
" काय म्हणतीस..मला ह्ये आताच कळतंय बघ तुज्याकडनं."
"तेज बी खरंच हाय म्हणा...आता आई गेली ही खुळी भन.. एकटी कशी ऱ्हायाची मागं... पर ही रानावनात फिरल्याली पोर कशी ऱ्हायाची तेवढ्या लांब शेरसिटीला.." जनाक्का तानीकडं मायेनं बघत बोलली.
तसं वठाला लावल्याला पाण्याचा तांब्या भुईला ठेवत दाटून आल्याला गळ्यातला हुंदका सोडवत एकाकी तानी जनाक्काच्या गळ्यातचं पडली..हुंदक्यावर हुंदक दित ढसासा रडायला लागली...
पोरं अशी अवचित गळ्याला पडल्याली बघून जनाक्काबी भाबांवली...हातातल्या भाकरीचा चतकोर तुकडा खाली ठिवून जनाक्कानं तानीला सावरलं.
"आंग ये माजे लेकी...काय झालं गं..? गप रडू नग गप..मी हाय नवं."
जनाक्का तिला गप करायला लागली पण तिज्याबी डोळ्याची आकनं पाण्यानं भरली. पोरीचं आंगावर पडल्यालं धावाण बघून आकीरला डोळ्याला धार लागली.
"आंग लेकी आमी कोण परकी हाय व्हय तुला...मी हाय नवं रडू नगस..माजी शानी गं ती.." जनाक्का आय हुन तिला समजी घालालती.
बघणाऱ्या प्ररंत्येकीचं हुर्द भरून आलं हुतं.
छातीला बिलगल्याल्या तानीला
जनाक्कानं आंजारलं गोंजारलं आणि शेवटी कसतरी तिला गप केलं..
"पोरीच्या मनात न्हाई बायांनो...भावासंग जायाचं." जनाक्का.
"पण त्यो बी काय करल.....आता आई गेली ही खुळी भन, एकटी कशी ऱ्हायाची मागं... सगळं कॉडचं हाय."
पावसाचा चिटका सुरू झाला.. घटकाभर असाच गेला..
"आय मी जातो गं.." तानी वर उठत बोलली..
"व्हय ...जा लेकी आणि मनाला वाईट वाटून घिवू नगस हूं.जा दमान जा.."
जनाक्कानं पुन्ह्यांदा धीर दिला.
तानी आपल्या सुंदरीच्या दिशेनं वाटला लागली...सुंदरी आपली चरायच्या नादात लागल्याली. बायकांनीबी बसल्याला जागा सोडला..पण मनात तानीनं जागा धरल्याला..
"माधूचं बी खरंच हाय... आई व्हती तवा एक ठीक व्हतं...एकटी पोर कशी ऱ्हाणार इथं..कितीबी केलं तरी बाईमाणसाची जात...नात्याचं नात्याजवळचं आसल पायजे."
" देव बी असा कसा म्हणायचा...रूप दिलं गुण दिलं पण नको व्हतं ते पोरीला खुळपणबी दिलं. आज दोन लेकरांची आय झाली आसती." जनाक्का पाण्याचा घोट घित वर उठली.
बोलत चालत बाया वावरात शिरल्या...
गिरीजाआजीला वारून आज बक्कळ म्हयना व्हइत आला .गिरीजा आजी आणि तानी दुगी मायलेकी. एकमेकीला दुगीजनी ऱ्हाईत व्हत्या..गिरीजाआज्जीचा थोरला ल्योक माधू बायका पोरं घिवून कामानिमतांनं मम्बयला ऱ्हायचा...मधन आदन गावाकडं फेरी मारून जायचा.तानी दिसायला गोरीगुमटी.एखाद्या माडासारखी वाढल्याली पोर..बरुबरीच्या पोरींची लग्न व्हवून दोन तीन पोरंबी झाली पण खुळ्याकावऱ्या पोरीला कोण करून नेणार.? पर तानी सगळं कामबीम जिथल्या तिथं करायची...माणसाला चांगली बोलायची...हासायची खिदळायची... वागणं आजूनबी नकाड्या पोरीसारखं..म्हातारीच्या जीवाला नुसता या खुळ्या पोरीचा घोर...लई जीव तिजा पोरीवर...माझ्या माघारी या पोरीचं कसं व्हयाचं..? नुसतं याचचं तिच्या जीवाला कोडं पडल्यालं...वय झाल्यालं पण या काळजी आजारानं तीन आकीरला प्राण सोडला..थकल्या काळजाच्या आईनं पदरातल्या एका खुळ्याकावऱ्या जीवाला मागं ठेवून कायमची पलांग मारली.आणि तानी आईइना पोरकी झाली.
सांजवकुत झाला पोटाचा नगारा भरून आता सुंदरी घराच्या वाटला लागल्याली.मागनं तानी चालत व्हती. वरनं पावसाची एकसारखी रिपरिप चालूच.पांदीची वाट माग पडली.कोपऱ्यावरचं पांडू केसरकराचं घर लागलं.. घराचा कोनाडा वसड्याच्या वलीन उकलून पडल्याला.गल्लीन सुंदरीच्या गळ्यातल्या घाटीचा आवाज घुमत जाईत व्हता..घराच्या उजव्या आंगच्या गोठ्यात सुंदरी शिरली...आपल्या दाव्याला जाऊन शांतपणी उभारली..गोरणीत पडल्यालं दावं उचलून तानीनं सुंदरीच्या गळ्यात आडकीवलं.बाहेर आली हुंबरा वलंडायला आईची आठवण मनात दाटली.सोप्याला येऊन आय म्हणायची.."लेकी किती वकुत केलास..कवाधरनं वाट बघत इथंच बसलूया."
पण आता आसं इचारणारी आय नव्हती...आसं काळजीनं कोण बोलल आता...? तानीच्या डोळ्यांत टचकन पाणी उभारलं..
दादा सोप्याला कंच्यातरी माणसांसंग बोलत व्हता..तितनं चटाटा पाय उचलत ती मधल्या चौकटीतनं आत शिरली.
"...चला पावणं...या माझ्या मागणं ...एकदा बघून घ्या जनावार मग बघू येवाराचं .." माधू बोलत पुढं झाला.
तसं उठून...ढगळ्या इजरीतलं गडी बिडी फुकत गोठ्याकडं गेलं.
वयनंखायन निरखून चांगलं तपासून खात्री करून ती माणसं पुन्हा बाहीर आली.सोप्याला बराच उशीर बोलणी सुरू व्हती..आकीरला घासाघीस करून एक हिरवी नोट त्यांनी सस्कार म्हणून माधूच्या हातावर ठेवली...
"दोन दिस जाऊ दे मग चांगला दिस बगून येतू न्यायला आमी." जाताशेवटी आसं बोलून ती माणसं बाहेर पडली...
चला एक चिंता मिटली..या समाधानात माधू घरात आला आणि बायकोम्होरं सभागती बोलला.
"शेवटी झाला येवार दोन दिसात येतील माणसं म्हस न्यायला" कानांत उकाळत्या त्येलाचा थेंबका शिरावा तसं झालं..त्ये ऐकूनचं तानीच्या काळजात कसलीतरी कळ दाटली..नुकताच व्हटाला कप लावल्याला.त्यो गुळमाटं 'चा' चा घोट कडूकडूजार लागला...डोळ्याला आपोआप पानगळती लागली..आता काय बोलू नि कशी बोलू...? गपगुमान ती भरल्या डोळ्यांनं परड्याआंगाला गेली.
एक माय व्हती तीबी गेली निघून आणि आता जिला लाडीगोडीन वाढीवलं... घासातला घास दिला..माया केली ती जिवाभावाची सुंदरीबी आता मला जाणार सोडून या इचारानं तानीला त्या रातीला कसली ती झोप लागली न्हाई...रातभर नुसती या कुशीवरनं त्या कुशीवर तळमळत व्हती...मध्यान रातीला उठून तानी सुंदरीजवळ जाऊन रडत बसली. कुणासमुर उरातल दुःख मांडायचं.? कोण ऐकून घेणार माझ्या खुळ्याकावऱ्या जीवाचं..? त्या दिशी तानीन सुंदरीला चरायला सोडली..धुळणीच्या माळावर चरत्याल्या सुंदरीच्या पाठीला बिलगून तानी रडली. सुंदरी खाली बघून गपगुमान चरत व्हती.. तिच्याकडं एकसारखं बघत तानी डोळ्यांतून टीप गाळीत व्हती...आज समोर चरत्याली माझी सुंदरी उद्या मला दिसणार नाय या दुःखानं ती ठार खुळी झाल्याली...रानात आली की तानी तिच्यासंग बोलायची. मनातलं सगळं तिलाच सांगायची...आता कुणासमोर मन मोकळं करायचं..? कोण व्हतं एवढं जिवाभावाचं... सुंदरी मुकी व्हती..तिला काय कळणार उद्या त्या दोघींची ताटातुटी व्हणार व्हती.त्या मुक्या जीवाला जर हे समजलं आसतं तर ती बी तानीच्या गळ्याला पडून रडली आसती...तानीचा जीव नुसता तीळ तीळ तुटत व्हता.सांज झाली तरी घरला जाऊ वाटत नव्हतं.
सगळा नाईलाज व्हता.. जड पावलांनं तानी सुंदरीला घिवून घरला परतली. ठरल्याप्रमाण दुसऱ्या दिशी ती माणसं आली..कुणीतरी वैरी चालून आल्यासारखं तानीला वाटत हुतं..त्येंच्याकडं बघून ती दातवठ खाईत व्हती..सुंदरीच्या गळ्याला त्यांनी हात घातला...आणि तानीन एकंच हंबरडा फोडला.."दादा..नको गा माझ्या सुंदरीला दिवू.." पुढं जाऊन तानी सुंदरीच्या गळ्याला पडली..गळा काढून रडायला लागली...माधु आन तिची बायको म्होरं झाली आणि त्यांनी तानीला आवरलं....माधु तिला गप करायला बघत हुता, पण तानी ऐकायलाचं तयार नव्हती..
सुंदरीच्या गळ्यातली दोरी ताणली ..सुंदरीला वडत ती माणसं नेऊ लागली.
"नगा वो माज्या सुंदरीला नेऊ नगा..".मागणं कळवळून तानी रडत व्हती....आई गेली तवाबी तानी आशीच रडालती.. आईला ज्या वाटनं नेली व्हती त्या वाटनं सुंदरी आता जाईत व्हती.जाताना मागं बघत हुती...मागं मागं वड खाईत .ती बी आता तानीसाठी हांबरत हुती..
आज चाराला आठ दिस झालं.. .माधू .तानीला सांगून दमला व्हता..ती काय केल्या जुमानतचं नव्हती..."मी येणारच न्हाय बग मम्बयला" तानी आपल्या मतावर ठाम. शेवटी तिच्यामुळ सगळी रुंदी लागत व्हती नाही तर आता पतोर मुंबई गाठली असती. गल्लीतली चांगुणाक्का तेवढी एकच तानीच्या मर्जीतली..आता तेवढीच काय ती ऱ्हायल्याली समजूत घालायची.
"काकू बघ तुला तरी वठतीया का तानी..?" माधू कळवळून चांगुणाक्काला बोलला.
"...लेकी आसं खुळ्यागत करू नगस.तानी आमची शानी हाय नव्ह" चांगुणा आपल्यापरीनं तानीची समजूत घालत व्हती.
"...आंग आई व्हती तवा तुला कुणी चल म्हटलं का कुठं...आता आय गेली तू एकटीदुकटी कशी ऱ्हाशील इथं..? तुझा भावचं नेतोय नवं तुला..लेकी पाटचं तरी असावं न्हाई तरी पोटचं तरी असावं... ज्येची त्येलाचं मया येणार...लेकी तुला मागं ठिवून त्येचा पाय उचलल काय सांग बगू.?'
"दांडग्या मयेचा हाय भाव तुजा...कोण लेकी कुणासाठनी एवढं करतय... स्वतःच पॉर ज्येचं त्येला जड झालंय.."
"माधबा येतीया रं तुझ्या संग माझी पोरं..पण माझ्या वासराला महिन्याला हिकडं घेऊन यायचं बग.." जुन्याराचा शेव डोळ्याला लावत चांगुणाक्कानं तानीला छातीला धरलं..डोळ्याची धार तुटून तानीच्या मस्तकावर पडायला लागली.चांगुणाक्काच्या कुशीत शिरल्याल्या तानीच्या डोळ्याचं पाणी चांगुणाक्काच्या चोळीत मुरायला लागलं...
"काकू तू म्हणतीस तसं करतु बग.तिला जवाकवा गावाकडं यावस वाटल त्या येळला आणीन बग इकडं मग तर झालं."
"व्हय...व्हय..हे मातूर कबूल..व्हय कणी माझ्या वासरा.." चांगुणाक्कानं आपल्या पदरानं तानीचं वलकीच डोळं दांडग्या मायेनं पुसलं...
चांगुणाक्कानं एवढी मायेची पाखरण केली म्हटल्यावर तानीला न्हाई म्हणताच आल न्हाई..शेवटाला कसतरी ती कबूल झाली आणि माधूसकट सगळ्यांचा जीव भांड्यात पडला....
दुसऱ्यादिशीच माधूनं सगळा काजावाजा गुंडाळला आणि बायकापोरासह माधू बाहीर पडला..आईच्या फोटुला हात जोडून तानीनं घराचा हुंबरा वलाडंला..न ऱ्हावून उजव्या आंगच्या गोठयात तिनं पाय ठेवला..समुर नदार टाकली गोरणी रिकामी व्हती..सुंदरीच दावं निपचित पडल्यालं...फक्त सुंदरीचं तिथं नव्हती...पण तरीबी सुंदरी नजरत भरत व्हती.. तशी डोळ्यांत आसवं दाटली..डोळं गाळीत ती तितनं बाहीर पडली.गल्लीतल्या सगळ्यां आया बायांस्नी भेटून गळ्यात पडून रडली..चांगुणामावशीच्या गळ्याला पडून रडताना तर तिनं सगळयांच्या डोळ्यांत पाणी आणलं.अखेर साऱ्यांचा निरोप घेतला आणि भावाच्या कुटुंबकबिल्यासंग तानी शहराच्या वाटला लागली.
आयुष्यात आज पहिल्यांदाच तानी मुंबईला येत व्हती..जिकडं तिकडं मुंगीच्या रिवनागत माणसं दिसत व्हती.गुळगुळीत रस्त्यांवरनं वार वार धावणाऱ्या गाड्या..त्येंच्या रॉय रॉय आवाज एकसारखा कानात शिरत व्हता.चवूबाजूला हरतऱ्हची नाना नमुन्याची दुकानं...टापला नजर पोचत नव्हती एवढ्या उच्याल्या इमारती...गावाकडं जत्रयंत्राला गर्दी फुलावी तशी चहुकडं माणसांची गर्दी...जे कवा बघितलं नव्हतं ते ते नजरला दिसत व्हतं..गावच्या स्टँडवर परगावाला जातावक्ती नव्या कापडातली माणसं दिसायची आता तर इथं बघिल तिकडं झ्याकपाक कपड्यातली माणसं...हे नवलच म्हणायचं इथं बायकाबी शर्ट पॅन्टत दिसत व्हत्या..ही कुठली न्यारीचं दुनिया व्हती.एखादं चुकार जनावारं जंगलात चुकाव आणि भांबावून जावं तशी तानीची गत झाली व्हती...लाल मातीतल्या झाडाझुडपांच्या जंगलातली पोरं आता सिमेंटच्या जंगलात आली व्हती..
तानीला आता या वेगळ्या दुनियेत ऱ्हाण्याची सवय करून घ्यावी लागणार व्हती.दिवस माग सरकत व्हते...पण गावाघरात.. रानावनांत हुंदडणारा जीव या चार भिंतीच्या घरात कसा राहील..तिच्यासाठी ते घर नव्हतं जीवाचा कोंडमारा करणारी ती कोठडी व्हती..जिकडं तिकडं सैरावैरा पळणाऱ्या पावलांना खीळ बसली व्हती...उडत्या पक्षाला पिंजऱ्यात डांबावं अशी तानीची गत झाली हुती...होईल सगळं हळूहळू सुरळीत. आज ना उद्या तानीला गमायला लागंल,या इचारात माधू आपल्या कामाला लागला हुता.. पण तानीचा जीव काय इथं रमत नव्हता..दिस उजडायचा मावळायचा पण कशातच तिज चित्त थरत नव्हतं.. सगळं इसरून जाऊ दे तानीच्या जीवाला गम पडू दे म्हणून माधूनं तिला मुंबई फिरवून दावली..बिचारा माधू आपल्या भोळ्याभाबड्या भणीसाठी जमलं तस करतच व्हता...पण तानीचा काही केल्या इथं जीव गमायलाच तयार नव्हता.सारखा जीव मागं वड खायाचा.माधूची बायकोबी मनानं चांगली.तानीची ती चांगली काळजी घ्यायची... तिला समजून उमजून सांगत व्हती..कधी मुलंबी तानीसंग खेळायची तेवढ्यावाट तानी रमायची आणि मग कशात तरी हरवल्यासारखी बसायची.
..उघड्या डबीतला कापूर हवेत उडून जावा तसं दिस जात व्हते..दोन महिन्याला गाठ पडायला आली.
"दादा मला माझ्या गावाकडं सोड..." अशी माधूच्या मागणं नकाड्या पोरीगत तानीन एकच रट लावल्याली...त्येला तर पार भंडावून सोडल्याला... आज जाऊ,उद्या जाऊ असं करत करत माधू येळ मारून नित व्हता..खरं जीवाला नुसता घोर लागून राहिला हुता. रानावनातली हरणी ' तानी' चांगलीचं कचाट्यात सापडली व्हती. आता तिची सुटनुका नव्हती हे तीनही जाणलं...रोज डोळ्यांम्होरं गाव उभा ऱ्हायाचा..सुंदरीला चारत्याला धुळणीचा माळ..धुळणीच्या टेकडीवरची पसरट धोंड जिथं बसून ती सुंदरीवर नजर ठेवायची..
त्याच धुळणीच्या माळावर एका बगलला असल्यालं सुगरणीच्या लोंबत्या खोप्यांच बाभळीचं झाड. कंबरपट्यासारखं गावाला विळखा घातल्याली शेतवडी...बंधावरची झाडंझुडपं...गावालगतच्या पांदीपासून रानाशिवारातला सांदीखोपडा एकूण एक नजरंम्होरं जसंच्या तसं उभा राहीतं..मनाला कोण बांधून घालणार ते आपलं एकटंच हिंडूफिरून यायचं..आईची... सुंदरीची...गल्लीतल्या चांगुणामावशीची मनात लई सय दाटून यायची...डोळ्यांच्या कडा उतरून पाण्याची धार उलटायची...कुणासंग बोलत नव्हती...मनातलं कुणाला काय सांगत नव्हती..तानी आपली एकटीच असा ह्यो आठवणींचा सगळा पसारा मनात मांडून बसत व्हती.
तिच्या देहाच्या घरट्यातन मनपाखरू उडून कधीच गावयेशीवर पोचलं व्हतं..आता तिलाही तिकडं धाव घ्यायची व्हती.
आणि त्या दिशी तानीन मनाशी एकदम पक्कंचं केलं. रोजच्यासारखं माधू आपला उठून आपल्या कामाला निघून गेला...पोरं शाळला गेली घरात भावज आणि तांनी दोघीचं... जेवणाखाण्याचं आटपल्यावर भावज आपली भांडीकुंडी घासण्यात गुतली..बाहेरच्या बैठ्या खोलीत कसल्या तरी तंद्रीत तानी मगाठावन बसून व्हती...डोळं खोलवर कुठं हरवलं व्हतं...आज तरी वादळवाऱ्याच्या गतीन मागच्या आठवणींचं वादळ मनात भिरभिरत व्हतं... वादळाच्या एका ताडक्यानं माळावरची पिंजराची व्हळी अल्लादी उचलावी आणि विस्कटून जावी तशी ताडकन तानी उठली...भिरभिरत वादळ कुठं जाईल सांगता यायचं न्हाई...तानी आता वादळ झाली व्हती..वादळासारखी बेभान झाली हुती..त्या कुठल्या आवेशात तिनं घराचा हुंबरा वलंडला. कवा तानी बिनपत्या आपलं घरं सोडून निघून गेली इकडं भावजच्या जरासुदीक ध्यानीमनी आलं न्हाई...
तानी आता रस्त्याला लागली...रांना शिवारात सैरावैरा पळणारी तिची पावलं या गुळगुळीत रस्त्यावरनं हरणाच्या गतीनं धावतपळत व्हती...ती कुठं जाईत व्हती..? जिकडं मनानं धाव घेतली व्हती तिकडं तिला जायाचं व्हतं...गावची माती...मायेची नाती...आई...सुंदरी...चांगुणामावशी तिला साद घालत व्हती...आणि म्हणूनच तानी जिवाच्या आंकातान धावत सुटली..तानी नावाचं हे वादळ आता पुरतं बेभान झालं व्हतं..हमरस्त्यावरनं बेफामपणे उधळत व्हतं..रस्त्यावरची माणसं मोठ्या कुतूहलानं तानीकडं बघत हुती....आणि.... आणि एका वळणावर या वादळाची जणू काळाशीचं टक्कर झाली..तिकडून वेगाने एक बस येत होती..आडवी तिडवी पळणारी तानी काही कळायच्या आत नेमकी या बसच्या आडवी आली...आणि एका क्षणात तानीच्या देहाच्या ठिकऱ्या ठिकऱ्या उडवत ती बस पुढे जाऊन थांबली..तानी जागीच गतप्राण झाली.
ती कैदासीन बस एकदासा तिचा जीव घेऊन मोकळी झाली.गावमातीसाठी आसुसलेला खुळाकावरा जीव कुडीतनं बाहेर पडून एकदासा मुक्त झाला...हाडामासात रुतलेली चाकं ताज्या रक्तानं निथळत व्हती...डोक्याचा पार चेंदामेंदा झालता..हाडांमांसाचा नुसता लगदा सगळीकडं विखुरला व्हता. तानीच्या देहाची पार दैना उडाली हुती....रक्ताचा नुसता सडा रस्त्यावर शिंपला व्हता...एका क्षणात होत्याचं नव्हतं झालं हुतं.एक बेभान वादळ पार इस्कटून शमलं हुतं. गाड्यांची वर्दळ जिथल्या तिथं थांबल्याली..माणसांचा आरडाओरडा सुरू व्हता..बघ्यांची झुंडी भोवतीभोर जमल्याली. जशी तानी मगाशी वाट मिळल तिकडं धावत हुती. तसं आता तानीच्या आंगाबुडनं लालभडक रक्ताचा हुणहुणीत पाट, वाट मिळल तिकडं धावत हुता...
.jpeg)
